Meer dan ooit worden politieke kandidaten vastgespijkerd op ooit ingenomen standpunten, uitspraken en beloftes. Interviewers en discussieleiders proberen voortdurend ‘keiharde’ stellingnames te ontlokken of juist onderuit te halen, alsof het een examen is met alleen ‘juist’ en ’fout’ waarop men zakt of slaagt. Flip-flop noemde George W. Bush zijn tegenkandidaat Kelly die hij op elkaar tegensprekende uitspraken kon vastnagelen en hij maakte daarbij een heen en weer-gebaar: de schuinsmarcheerder die met alle winden meedraait. In de ogen van zijn strikt rechtlijnige achterban maakte dat hem tot winnaar.

Niet links, niet rechts, maar recht door zee, was de slogan van Rita Verdonk met haar Trots op Nederland, maar ze opende wel een site waar iedereen wensen kon deponeren die zij vervolgens door het parlement zou jassen; in harmonie met flip-flop zou je dit windvaantjes-gedrag kunnen noemen. Zij sprak vooral zichzelf tegen en ging dus af door de zijdeur. Echte staatslieden laten ‘de huig’ niet hangen naar de stemming op straat of in de kroeg maar onderbouwen hun specifieke punten met overtuigende argumenten die inderdaad per nieuwe situatie kunnen (moeten) worden aangepast. De voortdurend veranderende  wereld eist immers voortschrijdend inzicht en het is triest dat ‘de media’ aan de oude koers van standvastigheid à la Bush en TON lijken vast te houden als waarderingscijfer. Goed van sommige politici dat ze openlijk zeggen die vragen niet te zullen beantwoorden. Nagel zeeverkenners niet vast!

De echte zeiler past zijn koers aan voortdurend wisselende elementen aan en hanteert dus per definitie flipflop-gedrag om zijn doel te bereiken; recht door zee is bij tegenwind helemaal het stomste wat je kunt doen – dan moet je juist laveren en op tijd bijsturen, misschien zelfs wel tijdelijk de koers verleggen om heelhuids het doel te bereiken.

Ons land kent een groots maritiem verleden maar is al enige tijd ingepolderd, waarmee we eveneens internationale politieke roem hebben verworven, het z.g. poldermodel, dat problemen praktisch aanpakt en iedereen, ondanks geloofs- en meningsverschillen droge voeten bezorgt. Laten discussieleiders en interviewers meer dat internationaal gewaardeerde model hanteren, want ook de gemiddelde Nederlander staat met beide benen op de grond en gelooft niet in luchtfietsers, naar de mond-praters en gouden bergen-belovers. Iedereen voelt nu wel dat zelfs de knapste economen niet weten hoe, wanneer (en of überhaupt) de crisis ooit voorbij zal zijn. We geven banken de schuld maar leefden allemaal te royaal: zie China en andere pas opgekomen grootmachten die ons goedkope producten leveren die we gretig kopen zodat onze eigen productie stagneert – zo ging het in het verleden ook met de goedkope katoentjes uit het verre oosten die de westerse textielhandel platlegden. Lodewijk XIV, de Franse koning, verbood in de 17^e eeuw al de import van die stoffen, op straffe van veroordeling tot de galeien: een idee voor Wilders?

Wie het weet, mag het zeggen, maar daarvoor is wereldwijd overleg nodig – Europa is al weer een maatje te klein voor deze vraagstukken, het zijn de nieuwe reuzen die de toon zetten en niet de wie-met-wie-discussie in een piepklein uithoekje van het kleine Europa waar de rest van de wereld op zijn best alleen de klompen, molens en tulpen van kent. En Hans Brinkers die zijn vinger in de dijk stak en zo het land van de ondergang redde… Het poldermodel kortom. Alle hens aan dek, als je per se zeevaarttermen wilt gebruiken: een breed zakenkabinet dat alle stromingen (behalve anti-buitenwereld) omvat. En dat vooral internationaal meepraat, op elk niveau: niet om te doceren, maar om te leren van elkaar en waar mogelijk zelf een rol te spelen. Niemand wil immers verzuipen of natte voeten krijgen; koopmanschap ligt ons beter dan preken en die nieuwe machten kunnen onze kennis van indijken en droogleggen goed gebruiken. Bij koopmanschap hoort naast benutten van kansen ook de kunst van verlies nemen en afboeken: zonde om daar lang bij stil te blijven staan. We mogen dan als Nederlanders zeevaarders, dijkenbouwers en polderaars zijn (geweest), het beeld van onwrikbare boekhouder heeft ons nooit gepast.

Mirjam Hommes

Cultuurhistorica

Montclar sur Gervanne

Frankrijk