Ik voel me zeer vereerd dat de Nobelprijs voor vrede dit keer naar de Europese Unie is gegaan, ook een beetje voor mij als schrijfster van haar biografie, in 2010 uitgegeven bij Aspekt, en nog steeds verkrijgbaar bij elke boekhandel. Er zal ongetwijfeld veel kritiek op deze prijstoekenning losbarsten (is al bezig) maar ze heeft erg hard gewerkt om er na alle rampen die haar teisterden, er toch iets behoorlijks van te maken dat blijkbaar nog steeds aantrekkelijk genoeg is voor vrijheidszoekers uit de hele wereld.

Europa is het enige werelddeel dat naar een vrouw is genoemd: in de mythologie was zij een Fenicische prinses die door de als stier vermomde Griekse god Zeus naar Kreta werd ontvoerd, vandaar dat zij de hoofdpersoon van dit boek werd. Zoals elke mythe moet ook deze symbolisch worden opgevat: de god die het oosten westwaarts voert.

Het cultureel hoogstaande midden oosten bevruchtte zo met haar wijsheid de toen net door de Feniciërs met hun snelle schepen ontdekte nieuwe wereld. In die oudste taal lijkt Açu ‘land van de rijzende zon’, het oosten te betekenen (Azië) en Ereb dat van de ondergaande zon. Voor het oosten was Europa het wilde, onontgonnen westen, zoals Europeanen later Amerika zouden zien, met hetzelfde idee van cultuuroverdracht.

Via de Grieken die de oosters-minoïsche cultuur perfectioneerden tot democratie, filosofie, en abstract denken, bereikte zij het Romeinse rijk en vandaar het hele continent dat pas veel later Europa zou gaan heten.

Dit boek beschrijft die gang van de nog jonge Europa door de historie die ze zelf schiep, met alle problemen en botsingen die de jeugd eigen is maar ook het leerproces dat haar tot een geheel heeft gemaakt waar, juist door de vanzelfsprekendheid die zij uitstraalt, niet iedereen de waarde van inziet. Er zijn er die met trots beweren zich beslist geen Europeaan te voelen – tot zij een keer te maken krijgen met een beroving in het verre oosten of een politiecel in Zuid-Amerika; dan staat er geen perfecte rechtsorde ter beschikking en helpt alleen een Europese ambassade, liefst van een krachtige lidstaat waar de buitenwereld respect voor heeft.

Een complete Europese Unie, politiek, cultureel, sociaal en economisch, zou dat respect naar alle lidstaten uitstralen, zoals in de Verenigde Staten van Amerika al meer dan 150 jaar gewoonte is. Wat zou een staat als Alabama of Connecticut in zijn eentje betekenen? Het is juist het samengaan op essentiële punten dat een unie gezaghebbend maakt. Ooit zat dat gezag bij koloniale Europese machten maar dat is voorgoed voorbij en de vroegere koloniën beseffen dat soms beter dan Europa zelf. Europa mag dan oud zijn, ze is niet dement en heeft haar dochter Unie goed opgeleid zodat ze klaar staat om het stokje over te nemen. De naam Europa mag blijven bestaan; het verhaal van de oosterse prinses is te mooi om haar zonder meer ter zijde te schuiven – een vrouwelijk continent, als enige in de wereld. Ook dat is bijzonder.